GIYBET -2- (Caiz Olan Gıybet ve Gıybeti Yapılan Kardeşini Savunmak)

CAİZ OLAN GIYBET 

1-- Aişe r.a.’dan; “Bir adam peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in yanına girmek için izin istedi. Buyurdu ki;

“Ona izin verin. O, aşiretinin ne kötü bir mensubudur.” Adam içeri girince ona yumuşak konuştu. Adam çıktıktan sonra biz;

“Söylediğini söyledin, sonra da ona yumuşak konuştun!” dedik. Buyurdu ki;

“Ey Aişe! Kıyamet gününde Allah katında insanların en şerlisi, insanların şerrinden korktukları için ilişmedikleri kimsedir.”1


(Kadı Iyaz der ki; “Bu izin isteyen kişi; Uyeyne Bin Hısn’dır. O esnada müslüman olmamıştı. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, insanların onu tanıyıp ta ona aldanmamaları için durumunu açıklamak istemişti.” Uyeyne, irtidad hadisesinde dinden dönenlerle beraber olmuş, Ebu Bekir r.a.’ın yanına esir olarak getirilmişti. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in onu; “Kavminin kötü bir mensubudur” diye vasfetmesi, nübüvvet delillerinden bir mucizedir. Uyeyne Bin Hısn, Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in vasfettiği gibi çıkmıştır. İslam’dan ayrılmaması için kendisine yumuşak davranmıştır. Aşiret ile kastedilen kabilesidir. Yani; “Bu adam, o kabilenin ne kötü bir mensubudur” manasına gelir. Bkz.: Nevevi el Minhac Bişerhi Sahihi Müslim Bin Haccac(16/144)

2-- Zeyd Bin Eslem r.a.’den; “Gıybet, ancak günahını açıkça işlemeyen için söz konusudur.” 2

(Yani açıkça günah işleyenin ardından konuşmak gıybet değildir.)

158­ İbrahim (en­Nehai) dedi ki; “Şu üç kimse hakkında konuşmak gıybet olmaz; zulmeden yönetici, bidatçi, günahını açıkça işleyen fasık.” 3


3--  Hasen (el­Basri) r.a.’den; “Fasık (günahkâr) ile senin aranda hürmet yoktur.” 4 

4-- el­Hasen r.a.’den; “Bidatçi hakkında konuşmak gıybet değildir.” 5

5-- Hânî Bin Eyyub’dan; “Muharib Bin Disar’a Rafızilerin gıybeti hakkında sordum. Dedi ki;

“O halde "onlar doğru bir kavimdir” mi diyelim?" 6

6-- İbrahim(en­Nehaî) dedi ki; “Zalimin, fasığın ve bidat sahibinin hakkında konuşmak gıybet olmaz.” 7

7-- İbrahim dedi ki; “Birisinin hakkında isim belirtmeden konuşmayı (bizden öncekiler) gıybet saymazlardı.”8

8-- es­Salt Bin Tarif’den; “el­Hasen r.a.’e dedim ki; “Günahını açıkça işleyen faciri, kendisinde bulunan şeyle zikretmek gıybet olur mu?”

“Hayır! Onun kıymeti yoktur.”9

9-- Ömer r.a. dedi ki; “Facir’e (açıktan günah işleyene) hürmet yoktur.” 10

Adamın birisi Yezid Bin Muhelleb ile huruc etmişti. Ondan bahsedilince El­Hasen (el­Basri) onu kötülerdi."

10-- ­ Humeyd et­Tavil’den; Said Bin Cubeyr r.a.’ın yanında gıybetten bahsediliyordu. Dedi ki;

“Kişinin yanında söylenen şeyi arkasından konuşmak gıybet değildir.”11

11-- Hasen r.a. dedi ki; “Heva sahibinin, günahını ilan eden fasığın ve zalim yöneticinin hakkında konuşmak gıybet değildir.”12

12-- Zaide Bin Kudame’den; “Mansur Bin el­Mutemir’e dedim ki;

“Oruçlu olduğum zaman sultanın verdiğini alabilir miyim?”

“Hayır”

“Heva sahibinden alabilir miyim?” “Evet”13

13--­ Hasen r.a. dedi ki; “Günahı açık olanın gıybeti yoktur. Muhannesler (kadınlaşanlar) ve hariciler de böyledir. (yani bunlar hakkında konuşmak gıybet olmaz.)”14

14­ es ­Salt Bin Tarif’ten; el­Hasen r.a.’e; "Günahını bildiğim ve ilimde uzman olan bir kimse(nin günahın)dan bahsetmem gıybet olur mu?” diye sordum dedi ki;

“Hayır, günahkâr için söz yumuşamaz.”15

GIYBETİ EDİLEN MÜ’MİN KARDEŞİNİ SAVUNMAK 

15--­ Ebud Derda r.a.’den; Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki;

“Kim kardeşinin hakkında gıybet edilirken bu gıybete mani olursa, kıyamet gününde ırzının korunması Allah üzerine bir hak olur.”16

16-- Esma Binti Yezid r.a.’dan; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki;

“Kim, kardeşi gıybet edilirken onu savunursa, Allah’ın onu ateşten koruması bir hak olur.”17

17-- Cabir Bin Abdullah ve Ebu Talha r.a.’den; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki;

“Bir yerde bir müslümanın şahsiyetine saldırılır ve şerefi noksanlaştırılır da, kardeşi ona yardımı terk ederse, Allah da onun yardım istediği yerde yardım etmez. Bir yerde de bir müslümanın şerefi düşürülür ve şahsiyetine saldırılır da, kardeşi ona yardım ederse, kendisinin yardıma muhtaç olduğu yerde Allah ona yardım eder.”18

18--­ Cabir Bin Abdullah r.a.’den; “Kim müslüman kardeşine gıyabında yardım ederse, Allah ona dünya ve ahirette yardım eder.”19 

19--­ Ömer r.a.’den; Sefih kimseyi insanların şerefine dil uzatırken gördüğünüzde sizin onun sözlerini geri çevirmenize mani olan nedir?” dediler ki;

“Bizler onun dilinden korkarız” bunun üzerine Ömer r.a. dedi ki;

“Bu, ona tanık olmanızdan daha düşük bir şeydir.”20

20-- Tarık r.a.’den; Sa’d (bin Ebi Vakkas) ile Halid (Bin Velid) r.a. arasında bir konuşma geçmişti. Bir adam Sa’d r.a.’ın yanına giderek Halid Radıyallahu anh’ın aleyhinde konuştu. Sa’d Radıyallahu anh dedi ki;

“Sus! Bizim aramızdaki şey dinimize varmadı.”21

21-- Muaz Bin Enes el­Cuheni r.a. babasından rivayet ediyor; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; 

“Kim Mü’min kardeşini, bir münafığın gıybetinden korursa, Allah, onun etini cehennem ateşinden korumak üzere bir melek gönderir. Kim de bir müslümanın ayıbını araştırmak için ardına düşerse, Allah onu cehennemin bir köprüsü üzerinde hapseder.”22

22-- Hazm (Bin Ebi Hazm)’dan; “Meymun Bin Seyyah gıybet etmezdi ve yanında kimsenin gıybet edilmesine de müsaade etmez, engel olurdu. Mani olamaz ise kalkar giderdi.”23

23-- Ebud Derda Radıyallahu anh’den; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; 

“Kim bir kardeşinin şerefinden (gıybeti) reddederse, Allah da kıyamet gününde onun yüzünden ateşi geri çevirir.”24

-----------------

1 Buhari(7/81, 86) Müslim(4/2002) Tirmizi(4/359) Kitabul Gıybet(s.7) sahihtir. 

2  Kitabul Gıybet(s.8) isnadı sahihtir.

3 Kitabus Samt(223) Kitabul Gıybet(s.8) Zubeydi İthaf(7/558) isnadı hasendir.

4 Kitabus Samt(224) Kitabul Gıybet(s.8) Zubeydi İthaf(7/558) isnadı sahihtir.

5 Kitabus Samt(225) Gıybet(s.8) Kurtubi(16/339) ricali güvenilirdir.

6 Kitabus Samt(226) Gıybet(s.8) isnadı hasendir.

7 Kitabus Samt(227) Gıybet(s.8) Zubeydi İthaf(7/556) isnadı 

8 Kitabus Samt(228) Gıybet(8) isnadı hasendir.

9 Kitabus Samt(232) Gıybet(8) İhya(3/133) İthaf(7/557) Buhari Edebul Müfred(s.448) hasendir.

10 Kitabus Samt(233) İhya(3/133) İthaf(7/558) ricali güvenilirdir. Ancak Katade, Ömer r.a’den işitmemiştir.

11 Kitabus Samt(234) Gıybet(8) isnadı sahihtir.

12 Kitabus Samt(235) Gıybet(8) İhya(3/133) Kurtubi(16/339) Zübeydi İthaf(7/557) Cafer Şemsül Hilafe Kitabul Adab(s.33) ricali güvenilirdir. 

13 Kitabus Samt(236) Gıybet(8) İthaf(7/557) sahih.

14 Kitabus Samt(237) Gıybet(8) İthaf(7/557)

15 Kitabus Samt(238) hasendir.

16 Kitabus Samt(240) Tirmizi(4/327) Ahmed(6/449) Taberani Mekarimul Ahlak(s.87 no; 134) Beyhaki(8/168) Kitabul Gıybet(s.8) Tergib ve Terhib(3/517) Mecmauz Zevaid(8/95) hasendir.

17 Kitabus Samt(241) isnadı hasendir.

18 Kitabus Samt(243) Gıybet(s.9) Ebu Davud(4/271) Beyhaki(8/167) Nevevi el­Ezkar(s.295) isnadı hasendir.

19 Kitabus Samt(246) Gıybet(9) sahihtir.

20 Kitabus Samt(247) İbni Vehb Cami(s.59) Kitabul Gıybet(s.9) Zubeydi İthaf(7/545) isnadı sahihtir.

21 Kitabus Samt(248) Kitabul Gıybet(s.9) Ebu Nuaym Hilye(1/4) İbnul Cevzi Sıfatus Safve(1/360) İsnadı sahihtir. Bunu İbrahim el­ Harbi de Garibul Hadis’te bunu tahric etmiştir.

22 Kitabus Samt(250) Ebu Davud(4/271) Ahmed(3/441) Gıybet(s.9) Taberani Mekarimul Ahlak(s.87 no;134) İbni Hacer Tehzib(1/336) hasendir.

23 Kitabus Samt(251) Gıybet(s.9) Zubeydi İthaf(7/545) sahihtir.

24 Kitabus Samt(252) Nevevi el­Ezkar(s.294) Tirmizi(4/327) hasendir.