İBN KESİR

İslâm ilimlerinin bir çogunda meshur ve büyük söz sahibi olan âlimlerden birisi. 

Imâduddîn Ebu’l-Fidâ Ismail Ibn Ömer Ibn Kesir. Dimask civarindaki Busrâ’nin Mecdel köyünde 701/1301’de dünyaya geldi. Bu yüzden el-Busravî ve ed-Dimaskî nisbeleri de vardir. Küçük yasta babasini kaybettiginden onun terbiye ve yetistirIlmesi (ö. 742/341)’dir. Bu hocasi ile uzun müddet çalismis ve O’nun kizi ile büyük kardesi Abdulvehhâb mesgul olmustur.

Ilk tahsilini köyünde yaptiktan sonra Sam’a gelmis ve tahsiline burada devam etmistir. Hocalari arasinda Burhanuddin el-Fezârî (ö. 729/1329), Ibn Kadi Sihne (ö. 726/1326), Ishak el-Âmidî (ö. 725/1325) sayilabilir. Hadis sahasinda üstadi Ebu’l-Haccâc el-Mizzî (ö. 742/1341)’dir. Bu hocasi ile uzun müddet çalismis ve onun kizi ile evlenmistir. Bu arada Takiyyuddîn Ibn Teymiyye (ö. 728/1328)’den çok seyler ögrenmis ve onu müdafaa etmis, onun fetvalari ile amel edip fetva vermis, bu yüzden bir çok tenkidlere de ugramistir. Bu arada Karâfi, Debûsî Uranî ve Hutenî gibi âlimlerden icazet almistir.

Birçok ilimde derinlesmis ve eserler vermistir. O bir tarihçi, bir hadis, bir fIkih, bir tefsir âlimidir. Yazdigi eserler, kendisi hayatta iken meshur olmus ve takdir görmüstür. Hal tercümesi (Tabakât) kitaplarinda ondan büyük bir övgü ile söz edilir (bk. Zehebî, Zeylu Tabakâtu’l-Huffâz, s. 57-59; Suyûtî, Tabakatu’l-Huffâz, Kahire 1973, s. 53, 529; Dâvûdî Tabakâtu’l-Müfessirîn, Kahire 1972, I, 110-111; Ibnu’l-Imâd el-Hanbelî, Sezerâtu’z-Zeheb, Beyrut (t.y.) VI, 231, 232; Ibn Hacer, ed-Dureru’l Kâmine, Beyrut (t.y.) I, 374).

Sam’in meshur medreselerinde müderrislik yapmis; Zehebî (ö. 748/ 1347)’nin vefatiyla onun yerini Ümmu Salih medresesi seyhligine, Subkî (ö. 771/1370)’nin vefati üzerine de Eyrefiyye Dâru’l-Hadîs Medresesinin seyhligine gelmistir. Yetistirdigi talebesi içinde meshur hadis âlimi Sihabeddin Ibn Hiccî, Hafiz Ebu’l Mehâsin el-Hüseynî ve Ibn Hacer el-Askalânî sayilabilir. Ömrünün sonlarina dogru gözlerini kaybetmis, 774/1373 yilinda 74 yasinda iken Sam’da vefat etmis ve hocasi Ibn Teymiyye’nin yanina defnedIlmistir (Ismail Cerrahoglu, Tefsir Tarihi, Ankara 1988, II, 206-210; Ömer Nasuhi BIlmen, Büyük Tefsir Tarihi, Ankara 1960, II, 392-393; Muhammed Hüseyn ez-Zehebî, et- Tefsir ve’l Müfessirun, Kahire 1976, I, 242-243).

Telif etmis oldugu birçok risale ve kitaptan önemli olanlari sunlardir:

1. el-Bidâye ve’n-Nihâye: Yaradilistan baslayarak 767/1366 senesine kadar olaylari anlattigi tarihe dair eseridir. Islâm Tarihinin ana kaynaklarindan sayilir.

2. Câmiu’l-Mesânid: Ahmed Ibn Hanbel’in Müsnedi, el-Bezzâr, Ebu Ya’lâ ve Ibn Ebi, Seybe’nin eserlerini el-Kutubu’s-Sitte’ye ilâve ederek topladigi hadise dair eseridir. Bu eserini bâblara göre tertip etmistir.

3. el-Bâisu’l-Hasîs: Ibnu’s-Salâh’in Ulûmu’l-Hadis adli eserinin muhtasaridir.

4. et-Tekmîl fi Ma’rifeti’s-Sikât ve’d-Duafâ ve’l-Mecâhil.

5. Tabakâtu’s-Sâfiiyye.

6. Menâkibu’l-Imam es-Sâfiî.

7. Edillelu’t-Tenbîh fî-Fikhi’s-sâfiyye. Bu eserini gençliginde, telife Ilk basladigi siralarda yazdigi nakledilir.

8. el-0ctihad fî Talebi Fadli’l-Cihâd: yazma halindeki bu eserin bir nüshasi Istanbul Köprülü kütüphanesinde 234 numaradadir.

9. Muhtasaru Ibnu’l-Hâcib.

10. Ehâdîsu’t-Tevhîd ve’r-Redd ale’s-Sirk.

11. Müsnedu’s-Seyhayn: Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer’in rivayet ettikleri hadIsleri toplayan bir hadis mecmuasidir.

12. Fedâilu’l-Kur’an ve Tarîhu Cem’ihî: Kur’an’i Kerim’in faziletine dair hadIsleri topladigi bir rIsale olup tefsirinin bir tekmilesi mahiyetindedir.

13. Serhu’l-Buhârî: Imam Buhârî’nin el-Câmi’s-Sahîh’ini açikladigi bu eserini tamamlayamamistir.

14. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm: Taberî’nin tefsirinden sonra Ikinci kaynak kabul edilen bu eseri rivayet tefsiri metoduyla yazIlmis tam bir tefsirdir:

Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm